Hoe kom je daar terecht? Dat hoor ik vaak. Nou, mijn man en ik besloten in 2011 met de Transmongolië Express naar China te reizen en wilden na zo’n lange reis over land niet gelijk terugvliegen. De kaart werd gepakt om de verdere route te bepalen en mijn oog viel op Zuid-Korea en dacht hoe bijzonder zou het zijn om ook Noord-Korea te bezoeken. Ik bekeek de mogelijkheden en vroeg visums aan die, bij aankomst in Beijing, werden toegekend.
De eerste indruk
Het ophalen van het visum in Beijing ging gepaard met een twee uur durende sessie over de do’s en don’ts in Noord-Korea. Aangekomen in Pyongyang, de hoofdstad, lever ik mijn paspoort en mobiele telefoon in. Fotocamera mag mee want er zit geen gps op.
De eerste indruk is dat het stil is op straat. Brede wegen, weinig auto’s. Ook in het hotel is het stil. In de enorme eetzaal zijn geen andere gasten, waarschijnlijk in het hele hotel niet. Het is ten strengste verboden om je buiten het hotel te begeven zonder de gidsen, dus ik lig vroeg op bed.
Toerisme in Noord-Korea
Veel toeristen zijn hier niet, maar wel meer dan je zou verwachten en dan vooral Chinezen. Zij reizen meestal in grote groepen. Mijn man en ik reizen met twee Noord-Koreaanse Engelssprekende gidsen en een chauffeur.
De verschillende hotels waar ik overnacht zijn koud maar verder prima. Het eten, dat voornamelijk in de hotels gebeurt, is lekker. De avonden worden meestal afgesloten met een biertje in de hotelbar. Laat wordt het nooit, want de gidsen moeten iedere avond een verslag schrijven. Gekscherend vraag ik dan ook wel eens wat voor rapportcijfer we die dag gehaald hebben.
Wat is er te zien en te doen
Verplaatsen gaat met een minibus, en op mijn verzoek nemen we ook een stuk de metro die prachtig is. Ik heb zelf uit een lange lijst bezienswaardigheden keuzes gemaakt om de dagen te vullen waarbij ik geprobeerd heb enige variatie aan te brengen en ook een beetje het gewone leven mee te krijgen.
De chauffeur rijdt van indrukwekkend verfijnde mozaïeken naar immens grote monumenten, gebouwen en musea. Ook rijdt hij naar een school, een boeddhistische tempel, het circus, de bowlingbaan en naar het noorden voor de prachtige bergen.
Eeuwig president van Noord-Korea
Een bezoek aan het mausoleum, waar het gebalsemde lichaam van Kim Il-Sung ligt opgebaard, is surrealistisch. Tijdens de briefing in Beijing waren we voorbereid. Mijn man moest met stropdas verschijnen die in China nog snel even was aangeschaft want die zat niet in zijn rugzak.
Om de in 1994 overleden grondlegger en eeuwig president van Noord-Korea wordt nog steeds zichtbaar gerouwd. Tranen vloeien bij de vele Noord-Koreaanse bezoekers. Ik volg de gidsen en eenmaal daar heb ik exact gekopieerd wat de gidsen deden: buigen aan alle kanten van de glazen kist.
Noord & Zuid nog in oorlog
In het zuiden van Noord-Korea ligt de DMZ (demilitarized zone) waar ik niet alleen de Zuid-Koreaanse militairen aan de overkant zie staan, maar waar ik ook het vredesmuseum bezoek. Een extra militaire gids legt onder andere uit dat in 1953 de wapenstilstand is gesloten. Er is nooit vrede gesloten en ze zijn dus eigenlijk nog steeds in staat van oorlog.
Circus en bowlingbaan
De uitjes naar het circus en de bowlingbaan geven het gevoel dat er hier ook gewoon geleefd wordt. Naast werken is het plezier maken met familie en vrienden. De bowlingbaan, zo’n 20 banen naast elkaar, ziet er hetzelfde uit als in Nederland. Tja, daar reis je dan helemaal voor naar Noord-Korea en verlies je nog ook.
Het verbaast mij nergens iets van winkels te zien, ik weet dat er een basisrantsoen en distributiesysteem is maar waar haal je het op? Nieuwsgierig vraag ik het de gidsen. Niet veel later sta ik in een tl-verlichte toeristenwinkel waar je tegen US-dollars wat prullaria kan kopen en, zeggen ze met trots, de enige plek waar je een blikje Coca-Cola kan kopen. Alsof ik daarop zit te wachten. Ik heb dus nog steeds geen idee waar de gewone man (of vrouw) zijn eten haalt.
Van Noord- naar Zuid-Korea
Bij het afscheid op het treinstation krijg ik mijn paspoort en mobiele telefoon terug. Die laatste is helemaal ingetapet en mag ik pas in China openmaken.
De trein zit vol met Chinese mannen die in Noord-Korea hebben gewerkt. Wanneer de trein, na de nodige checks, Noord-Korea uitrijdt, klinkt overal het Nokia-deuntje (toen de meest populaire telefoon). Daarna zijn er enthousiaste kreten van Chinese mannen die na maanden weer de stem van vrouw en kinderen horen. De eerste stad over de grens stap ik uit en regel ik de ferry naar Zuid-Korea. Dezelfde taal, dezelfde gerechten, dezelfde cultuur maar een totaal andere wereld.
De ervaring
Wat vond ik ervan? Niet echt te bevatten. Veel toerisme is gericht op de recente geschiedenis, maar er is ook moois te bewonderen uit de veel vroegere Goryeo dynastie. Het echte leven krijg je minimaal mee. Er is aan veel een tekort, deels door westerse sancties. Niet alleen aan eten en spullen maar ook aan elektriciteit. In musea en hotels is al heel lang geen verwarming aan geweest. Mijn winterjas was mijn grootste vriend, ook binnen.
Armoede is er overal op de wereld. Het grootste verschil hier is dat er geen vrijheid van denken is, en je ook informatie wordt onthouden. Onze gidsen waren vol ongeloof toen mijn man bij het zien van een foto van Kaddafi terloops zei ‘die leeft ook niet meer’. Het was wereldnieuws, de media werd dagenlang gedomineerd door zijn dood, maar zelfs deze goed geïnformeerde gidsen wisten ruim een maand later nog steeds van niets. Een leven zonder internet, zonder informatie anders dan gecensureerde staatstelevisie of staatskrant, is voor ons niet te bevatten.
Een bijzondere ervaring die maar weer eens laat zien hoeveel het uitmaakt waar je wiegje staat.
Een Rotterdamse die op Scheveningen woont. Het vakantiegevoel is hier nooit ver weg, maar ik ga er ook graag op uit. Na bijna zo’n honderd landen te hebben bezocht, is er nog steeds geen onbetwistbare favoriet. Een goed excuus om te blijven ontdekken. De overweldigende natuur of overvolle steden, reizen is altijd heerlijk. Je hoeft niet ver, mensen ontmoeten in een interessante omgeving, dat is waar het voor mij om draait.
